Reproductie

Nederlanders willen graag weten of het goed of slecht gaat in de natuur, we weten ons verantwoordelijk nietwaar? Dus wordt er enthousiast geteld, vaak door vrijwilligers. Maar eerlijk gezegd denk ik dat het ook wel eens zo zou kunnen zijn dat het tellen gewoon een alibi is om er weer eens lekker op uit te kunnen. Zo van: “SOVON heeft weer een teldag gepland, dus ik kan vandaag niet rijden voor het voetbal”. Echter, door alleen te tellen weet je nog niet of het een soort voor de wind gaat, of dat hij in zwaar weer verkeert.  Neem bijvoorbeeld onze nationale troetel-weidevogelsoort, de Grutto. Te lang hebben we gedacht dat het nog best aardig met ze ging, de aantallen namen wel wat af, maar dat leek geen ramp. Totdat duidelijk werd, dat er nog nauwelijks jongen groot werden in ons gangbaar beheerde boerenland. Dat er nog Grutto’s waren kwam vooral omdat de volwassen vogels zulke goede overlevers zijn. (zie ook: Keuzes). Wil je werkelijk weten hoe het zit, dan heb je naast cijfers over de status qua ook inzicht nodig in overleving én reproductie.

In die wetenschap wordt er ook gekeken naar andere soorten, die het ogenschijnlijk voor de wind lijkt te gaan en nu in de Nederlandse polders overwinteren: Ganzen in het algemeen, Kolganzen in het bijzonder. De  Kleurring projecten leveren niet alleen info over hun trekgedrag en waar ze wanneer zitten, maar kunnen ook worden gebruikt  voor de berekening van de overleving van deze vogels. De eerste vogel waarbij ik dit najaar in Blokhoven-Oost een kleurring kon aflezen was op 23 december 1999 gevangen en geringd. Een knappe overlever want alleen al in de provincie Utrecht werden in het winterseizoen 2010-2011 3218 Kollen neergeschoten (cijfers uit jaarverslag FaunaBeheerEenheidUtrecht).

Over de reproductie van onze Kolganzen valt dankzij jarenlang en consequent uitgevoerd noest veldwerk ook wel het een en ander te zeggen. De jonge Kolganzen (aangeduid met een J op de foto’s) zijn goed van de volwassen vogels (aangeduid met een A in de beide onderste foto’s. Klik op een foto voor extra grote weergave) te onderscheiden door te letten op het ontbreken van de zwarte buik- en borstvlekken, aanvankelijk nog geen witte kol, zwarte “nagel’ op de punt van de snavel, lichte veerrandjes op vleugeldek- en flankveren.

16-10-2012 Steenwaard: Kolgans in juveniel kleed

Er bestaan cijferreeksen over het percentage jonge vogels die beginnen in 1960 (!!). Het leek me leuk om een bijdrage aan dit veldwerk te leveren, kijken naar ganzen deed ik toch al. Ik zocht contact met  Kees Koffijberg (de betrokken SOVON onderzoeker), ontving een enthousiaste reactie, uitgebreide instructie en ben inmiddels lekker buiten bezig om groepen Kollen uit te pluizen op de fractie jonge vogels. In de eerste groep van 415 vogels turfde ik slechts 8,9% jongen. Dat leek me verontrustend weinig en ik begon aan m’n eigen cijfers te twijfelen. Maar het bleek te kloppen met de rest van Nederland. Ook daar kwam men met dergelijke lage percentages, waarmee 2012 tot de slechtste vijf broedseizoen sinds 1960 zou behoren. Gelukkig kwam ik bij latere tellingen wat hoger uit.

06-11-2012 polder Blokhoven-O: Kolgans met jongen.

06-11-2012 polder Blokhoven-O: Kolganzen met jongen.

Hoe dan ook, je levert een bijdrage aan de kennis over deze prachtige vogels, het veldwerk blijkt leuk en je kijkt toch net weer wat anders naar een groep ganzen. Je ontdekt structuren en patronen. Dat de paren met jongen vaak in de randen van de groepen zitten bijvoorbeeld. En dat bij gezinnen met jongen de gezinsgrootte behoorlijk kan variëren. Prettige gedachte: Ook vogelend blijk je een leven lang te kunnen blijven leren.

 Alle teksten en foto's ©Sjerp M. Weima 2012