In de rui

Het was Jan ook al opgevallen dat er op zijn perceel 1 zoveel Kieviten zaten. Vandaag zijn ze er weer; zo’n 90 vogels met daartussen een Kemphaan zitten hun veren te ordenen en te poetsen. De laatste was zo roodbruin, dat ik hem bijna voor grutto had versleten. Als iets naar het NW-en een Bruine kiekendief en een Blauwe reiger cirkelend boven elkaar proberen te komen gaat ook daar een wolk Kieviten omhoog. Ergens in die groep klinkt het toendrafluitje van Goudplevieren mee. Ik kan 4 van deze noorderlingen tussen de 380 Kieviten ontwaren. Ook die Kieviten zullen lang niet allemaal uit de buurt komen. Nederlandse polders ontvangen nu vogels uit Tsjechië, Slowakije, Hongarije , maar ook uit Polen en de Baltische landen. De vogels zijn flink in de rui nu (Post-breeding moult; zo noemen de Britten het, ik heb er nog geen goede Nederlandse term voor kunnen vinden. Zomertrek misschien?). Dat blijkt o.a. als ik het genoemde perceel doorkruis en de bodem bezaait vind met veren. Ik verzamel een bosje, pak er wat boeken en artikelen bij en duik daarmee de tuin in; lekker na-vogelen.

Bladerend, kijkend, gissend en metend breng ik de meeste wel met een enige mate van waarschijnlijkheid thuis. In elk geval zitten er staartveren van Kieviten bij; een mooi bruin randje scheidt het zwart van het wit. De "roestige" veertjes zouden heel goed de onder-staart-dekveren kunnen zijn waarmee de Kievithaan, in maart al, de dames kenbaar maakte dat hij geheel “in de stemming” was. Nu zijn ze even niet nodig:

 

Maar het zouden ook heel goed contourveren van de obligate Nijlganzen kunnen zijn. Die dekveer met groenige metaalglans is vast ook van een Kievit. De bijna witte met een grijsbruine vlek op de binnenste vlag is wat lastiger. Ik houdt het op de buitenste staartpen (T6) van een Kievit:

Maar er is ook nog een setje, dat ik niet gedetermineerd krijg. Vast van een Kievit, maar welke veren zijn het?

De bruingrijs gevlekte handpennen versleet ik in eerste instantie voor die van jonge meeuwen (zilver of kleine mantel), totdat ik de afbeeldingen onder Wulp in “Vogelsporen” tegenkwam. De maat lijkt te kloppen en de soort zag ik al weer met een honderdtal in de buurt. Hoe dan ook, de grote de zomertrek is begonnen.

 

Meer info:

Op zoek naar achtergrond informatie kwam ik een paar leuke artikelen tegen, waaraan ook amateur ornithologen een essentiële bijdrage leverden:

• D.W. Snow and B. Snow (1976) Post breeding moult of the Lapwing, Bird Study, 23 (2): 117 – 120. Om de vier dagen werden veren verzameld op een vaste pleisterplaats van 120 Kieviten. Deze werden anatomisch “op naam gebracht” (d.w.z. positie op de vogel) en zo werd de volgorde waarin de veren worden geruid en de periode waarin dit plaats vindt (eind  juni – september) bepaald.
• GF Appleton and CDT Minton (1978). The primary moult of the Lapwing, Bird study, 25 (4): 253 – 256. Voor deze studie werden 343 Kieviten op een vaste plaats in the UK gevangen en de ruiscore bepaald. De verzamelde data  tonen aan dat de meeste vogels op 7 juni al zijn begonnen met de rui en de meeste daar pas eind september klaar mee zijn. 
• Brown e.a. Vogelsporen, Tirion uitgevers 2002.

 Alle teksten en foto's ©Sjerp M. Weima 2014